Dutch language

How to pronounce gen in Dutch?

Full Transcript

Dit is de Universiteit van Vlaanderen.
Als kleine jongen keek ik heel graag naar Popeye.
Ken je nog Popeye?
Die stoere zeebonk die na het eten van een blik spinazie
heel sterk werd.
De spieren gingen zich ontwikkelen,
waardoor hij zijn aartsrivaal Brutus een opdonder kon geven
en zo zijn geliefde Olijfje kon redden uit een penibele situatie.
Ik was daar verzot op.
Ik was een sportieve, competitieve jongen
en ik wou dus ook heel sterk worden.
Ik heb dus jarenlang in mijn kindertijd, tegen heug en meug,
spinazie gegeten.
Helaas zonder al te veel resultaat.
Alhoewel, misschien heeft het me wel geïnspireerd in mijn onderzoek,
want ik doe onderzoek naar de impact van omgeving en werk
op onze gezondheid.
Ik probeer te begrijpen hoe het komt dat bepaalde stoffen,
zoals fijnstof, kleine deeltjes, metalen
en ook oplosmiddelen die we gebruiken in het werk,
maar ook waar we aan blootgesteld zijn door luchtvervuiling,
hoe die kunnen bijdragen tot de ontwikkeling van ziektes.
Ik zoem daar specifiek in op epigenetische mechanismen.
Die term epigenetica doet misschien al een belletje rinkelen.
Je hoort misschien 'gen', je hoort misschien 'genetica'.
Dus het heeft inderdaad te maken met genen en genetica.
Nu, in epigenetica gaat het over het aan- of afzetten van genen.
Maar om dat goed uit te leggen, zal ik het voorbeeld geven van kanker.
Kanker is een voorbeeld van een cel
die eigenlijk de controle over de groei heeft verloren.
Cellen delen normaal gezien.
Denk terug aan Popeye.
Als hij spinazie gegeten heeft, gaat die spiercel zich uitzetten,
vermenigvuldigen, groeien en delen.
Gelukkig stopt het ook, want anders zou Popeye misschien ontploffen.
Kankercellen hebben de controle over de groei verloren.
Met andere woorden, die cellen worden gestimuleerd om te delen
en die worden niet langer afgeremd,
waardoor je dus een ongecontroleerde celgroei krijgt,
met andere woorden een kankercel.
Vanuit de genetica weten we
dat er bepaalde genetische risicofactoren zijn.
Misschien herinnert u zich van een tijd geleden
het verhaal van Angelina Jolie,
de Amerikaanse actrice die een heel drastische operatie heeft ondergaan.
Ze heeft haar borsten laten verwijderen
en ook haar baarmoeder en eileider.
Waarom heeft ze dat gedaan?
Wel, ze was drager van twee genetische risicofactoren:
het BRCA1- en BRCA2-gen.
Wat doet dat gen?
Dat gen codeert voor een eiwit dat een heel belangrijke rol speelt
in het afremmen van de groei van cellen.
En bij Angelina Jolie zit daar een fout in de code.
Die fout heeft ze doorgekregen van haar ouders,
waardoor ze eigenlijk zestig tot tachtig procent kans heeft
om borstkanker of eileiderkanker te ontwikkelen.
In epigenetica gaat het dus ook over genen,
maar het gaat over het gebruik, de uitlezing van genen.
In de epigenetica zit er geen fout, geen afwijking
in de code van dat gen.
Het gen heeft een normale code,
maar de fout, de aanpassing, gebeurt wel
in de uitlezing, het gebruik, van het gen.
Om dat uit te leggen,
zal ik even opnieuw mijn forse onderarm gebruiken.
Mijn onderarm stelt het gen voor.
Dat gen heeft eigenlijk een soort... Ik noem dat een landingspiste.
Een landingspiste waarop factoren, die noem ik transcriptiefactoren...
Die transcriptiefactoren gaan landen op die landingsbaan
om vervolgens dat gen te kunnen uitlezen.
En een eiwit kan daaruit ontstaan.
Net zoals bij een landingspiste, als daar steenbrokken op liggen,
dan kunnen die transcriptiefactoren niet aan dat gen
en kan dat gen niet uitgelezen worden, niet tot expressie komen.
Wij noemen dat in de epigenetica methylatie.
Dus de rotsblokjes die op die landingspiste liggen,
dat zijn chemische structuren die we methylgroepen noemen.
Eenvoudig gezegd kunnen we zeggen dat als een gen gemethyleerd is,
dat de genexpressie, de uitlezing van dat gen, zal bemoeilijken.
Oké, wat hebben we al geleerd?
Dat er genen zijn die cellen stimuleren om te groeien,
maar we hebben ook genen die die groei gaan afremmen.
We hebben ook geleerd dat daar foutjes in kunnen gebeuren,
maar er kunnen ook foutjes gebeuren in de uitlezing.
Met andere woorden, stel je voor dat de cel gestimuleerd wordt
om voortdurend te delen.
Die transcriptiefactoren kunnen dus landen en ze kunnen aan die genen
die instaan voor het stimuleren van die celgroei.
Dat gebeurt onbeperkt.
Tegelijkertijd zie je dat die landingsbanen
van diegene die instaan voor het afremmen van de celgroei,
bezaaid zijn met methylgroepen.
Met andere woorden, dat gen, dat tumorsuppressorgen,
kan niet worden uitgelezen.
Met andere woorden, de rem werkt niet meer
en op die manier kan ook kanker ontstaan.
Wat we dan doen in ons onderzoek, is kijken naar welke stoffen
een gelijkaardig patroon kunnen veroorzaken,
net zoals we zien bij die kankercellen.
Bij die kankercellen zien we een globale hypomethylatie:
heel veel genen komen tot expressie,
ook genen die niet tot expressie moeten komen
en het tumorsuppressorgen is afgeschermd, is gemethyleerd.
Wat we doen in ons onderzoek:
we gaan celletjes blootstellen aan kankerverwekkende stoffen
en we gaan kijken wat het doet met die genen.
We gaan dus kijken welke genen aan- of afgezet worden.
En als die aan- of afzetting, dat regelpaneel,
lijkt op dat van een kankercel,
dan hebben we toch wel een sterk vermoeden dat die stof,
die kankerverwekkende stof, aanleiding zou kunnen geven
tot kanker.
Om het dus eigenlijk in Popeye-taal te zeggen:
Ja, we zouden eigenlijk via de epigenetica kunnen verklaren
waarom Popeye plots heel sterke spiergroei heeft
dankzij het eten van spinazie.
Spinazie zou, bij Popeye, in tekenfilms uiteraard,
net die celgroei kunnen gaan stimuleren
en die tumorsuppressorgroei wat kunnen afremmen.
Dat brengt me eigenlijk tot de tweede vraag.
We hebben het daarstraks, toen we het hadden over Angelina Jolie,
ook gehad over het overdragen van die genetische risicofactoren.
De vraag is nu of die epigenetische veranderingen,
het aan- en afzetten van die genen,
ook overgedragen kunnen worden van één generatie naar de andere.
Kan de levensstijl van onze grootvader dus ook een impact hebben
op de gezondheid en het risico op ziekte
bij de zonen en de kleinzonen en kleindochters?
Hebben we daar evidentie voor?
Ja, toch wel.
Ik neem u mee naar de oorlog, de oorlogsjaren 1944-1945.
Het was winter, een zeer harde, koude winter.
In Nederland werd al het voedsel aangevoerd via de rivieren.
Die waren bevroren.
De Nederlanders hadden op dat moment dus een tekort aan eten.
Terwijl we normaal 2200 kilocalorieën nodig hebben om te kunnen leven,
hadden ze toen nog amper 600 kilocalorieën die ze konden opeten.
Met andere woorden, de vrouwen die op dat moment zwanger waren,
hadden eigenlijk een tekort aan voedsel.
Dat had uiteraard ook een impact op hun zwangerschap
en op de baby die zich aan het ontwikkelen was
in de buik van de moeder.
Die groep is opgevolgd door de jaren heen
en wat heeft men gezien?
Dat die groep een veel groter risico heeft
op het ontwikkelen van hart- en bloedvataandoeningen.
Men wist niet goed waarom.
Men ging terugkijken en men zag dat ze zich ontwikkeld hadden,
dat ze in de baarmoeder zaten, op het moment van de hongersnood.
Dan is men gaan kijken bij die mensen
welke genen er aan en uit staan.
Men heeft gezien
dat genen die tussenkomen in de groei en het metabolisme
anders geschakeld staan vergeleken met andere, gezonde mensen.
Dus het lijkt er eigenlijk op dat die kinderen van in de baarmoeder
epigenetisch voorgeprogrammeerd waren
om te overleven in moeilijke tijden, in hongersnood.
Maar wat is er eigenlijk gebeurd?
Die mensen hebben de gouden jaren 60 meegemaakt.
Die hebben geleefd in overvloed.
Die hebben veel te veel kunnen eten volgens hun voorprogrammatie.
Dat heeft gemaakt dat zij nu een hoger risico hebben
op hart- en bloedvataandoeningen.
En ja, we hebben meer en meer evidentie
dat de eerste duizend dagen van onze levensjaren
een heel belangrijke impact hebben op onze gezondheid
en het risico op ziekte.
Maar gelukkig kunnen we dat ook wat bijsturen
met het aanhouden van een gezonde levensstijl.
Dat brengt me bij het einde en de conclusie van mijn verhaal.
Ja, ik denk dat de levensstijl van onze grootvaders
ook een impact heeft op onze gezondheid.
Met andere woorden, je bent niet alleen wie je bent
dankzij wat je eet, drinkt en inademt,
maar ook door wat jouw grootvader, jouw ouders
hebben gegeten, gedronken en ingeademd.
Met andere woorden, de levensstijl van onze grootouders
heeft een belangrijke invloed op onze gezondheid
en dat weten we dankzij de epigenetica.
Dank u wel.

Dit is de Universiteit van Vlaanderen.

Toggle Transcript

gen::noun | Spocien Dictionary

gen

noun

/dʒɛn/

informal term for information

Type	Words
Type of	info, information

give me the gen on your new line of computers.

How to pronounce gen in Dutch?

gen::noun | Spocien Dictionary

abandonment

Related words

Related

Subscribe to our Newslatter